مقدمه
کولر گازی یکی از متداولترین و پرکاربردترین سیستم های تهویه مطبوع می باشد. این دستگاه در بسیاری از پروژه های ساختمانی و منازل مسکونی مورد استفاده قرار می گیرد. کولر گازی مانند تمامی سیستم های سرماساز به وسیله سیکل تبرید ایجاد سرمایش می کند. سیکل تبرید، سیکلی است که در یخچال های خانگی، چیلرها، روفتاپ پکیج ها و تمامی سیستم هایی که به صورت اجباری ایجاد سرمایش می کنند، وجود دارد.
به زبان ساده کولر گازی انرژی الکتریکی را گرفته و آن را به سرما تبدیل می کند. این تولید سرما و درواقع گرفتن گرما طی عملیاتی انجام می شود. در واقع کولر گازی بر خلاف اسم غلط انداز خود، با انرژی الکتریکی و برق باعث ایجاد سرما می شود نه با گاز!
انواع کولر گازی:
به صورت کلی کولرهای گازی به دو دسته یکپارچه و دو تکه تقسیم می شوند.
اصطلاحا به نوع دو تکه آن کولرهای اسپلیت ( Split) نیز گفته می شود.
کولرهای گازی یکپارچه همانطور که از نام آن ها پیداست به صورت یک سیستم واحد تولید می شوند و نیاز است برای استفاده ( برای مثال کولر گازی پنجره ای) قسمتی از کولر داخل محیط و قسمتی بیرون محیط تهویه شونده جهت تبادل حرارت باشند.
امروزه کولرهای گازی پنجره ای خیلی متداول نیستند. و در مقابل کولرهای گازی دوتکه یا کولرهای گازی اسپلیت بسیار مورد اقبال واقع شده اند.
کولرهای گازی اسپلیت هرکدام انواعی دارند که در ادامه به شرح هر کدام پرداخته خواهد شد:
-
اسپیلیت دیواری:
متداول ترین نوع کولرهای گازی که به وفور تولید و مورد استفاده قرار می گیرند، همین کولرها می باشند. یونیت داخلی یا پنل روی دیوار در محیط نصب می شود. به همین دلیل این پنل ها را دیواری می نامند. این کولر ها در محیط های مسکونی، مغازه ها، محیط های اداری، تجاری و بسیاری موارد دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.
-
کولر گازی ایستاده:
یونیت داخلی این کولرها بصورت یک دستگاه ایستاده در محیط قرار می گیرد. روند عملکرد هیچ تفاوتی با کولرهای اسپیلیت دیواری ندارد. تنها تفاوت در ظرفیت های بالاتر این نوع کولرها و شکل و شمایل آنها است. این کولرها بیشتر در پروژه هایی با کاربری تجاری، هایپرمارکت ها، مساجد و غیره مورد استفاده قرار می گیرند.
-
کولر گازی مولتی اسپیلیت:
همان کولر اسپیلیت دیواری با این تفاوت که یک یونیت خارجی و چند یونیت داخلی دارد.
امروزه سیستم های پیشرفته تری تحت عنوان VRF یا VRV جایگزین این سیتم ها شده اند.
-
داکت اسپیلیت:
نوع یونیت داخلی داکت اسپیلیت ها متفاوت از کولرهای دیواری می باشند. پنل داخلی داکت اسپیلیت درواقع یک هوارسان داخلی با کویل DX می باشد، که می تواند حجم هوا و پرتاب باد ایجاد کند.
داکت اسپیلیت ها برای پخش هوای خنک تولید کرده نیاز به سیستم کانال کشی دارند. این کانال کشی هوا را به همه بخش های محیط می رساند. در راه خروج هوا به هر بخش یک دریچه وجود دارد.
برای توضیح مفصل دستگاه داکت اسپیلیت و شرح آن حتما مقاله داکت اسپیلیت چیست را مطالعه کنید.
انواع دیگری از کولرهای اسپیلیت نیز وجود دارد که می توان از کولرهای پرتابل، سقفی، زمینی و کاست اسپیلیت نام برد.
کولر گازی چگونه هوای خنک تولید می کند ؟
در ابتدا مبرد وارد کمپرسور می شود و به وسیله کمپرسور فشار و دمای آن بالا می رود. سپس مبردی که به حالت گاز داغ فشار بالا درآمده وارد کندانسور می شود. کندانسور با انتقال حرارت از مبرد به محیط ، مبرد را از حالت گاز پرفشار به حالت مایع پرفشار تبدیل می کند. پس از آن مایع مبرد وارد شیر انبساط و یا لوله های مویین شده و فشار خود را از دست می دهد. در مرحله آخر مایع با فشار پایین وارد اواپراتور می شود. اواپراتور همان مبدلی است که با هوای محیط در تماس است. مبرد داخل اواپراتور با گرفتن گرمای محیط و تبخیر دوباره باعث خنک سازی هوا می شود. مبرد که به شکل گاز درآمده دوباره به کمپرسور بر می گردد تا این سیکل تکرار شود.
می توان گفت اصول کار تمامی دستگاههای تهویه مطبوع که از سیکل تبرید بهره می برند، اینگونه است.
در کولرگازی هر یونیت شامل کدام قطعات است؟
در کولرهای گازی اسپیلیت این سیکل تبرید به دو قسمت تبدیل شده است. یک قسمت که در محیط بیرون قرار می گیرد، یونیت خارجی نام دارد. یونیت خارجی شامل کمپرسور و کندانسور است. در مقابل یک یونیت داخلی داریم که همان اواپراتور دستگاه است. این یونیت داخلی همان پنلی است که داخل محیط دیده می شود.
تفاوت کولر گازی با کمپرسور معمولی و اینورتر:
همان طور که ذکر شد، کولرهای گازی بر اساس سیکل تبرید عملیات خنک سازی محیط را انجام می دهند. یکی از مهم ترین اجزای سیکل تبرید که قلب دستگاه تهویه مطبوع نیز نامیده می شود، کمپرسور نام دارد. کمپرسور وظیفه فشردن مبرد و انتقال آن به کندانسور را بر عهده دارد. می توان گفت مهم ترین و البته گرانترین قطعه کولرهای گازی کمپرسور آن ها می باشد. با توجه به اهمیت کمپرسور در این دستگاه ها کیفیت و تکنولوژی ساخت آن ها نیز متفاوت است.
امروزه کمپرسورهای اینورتر به دلیل مصرف برق بسیار پایین تر نسبت به کمپرسورهای معمولی بیشتر در تولید کولرهای گازی مورد استفاده قرار می گیرند. قیمت بالاتر این کمپرسورها نسبت نوع معمولی آن، در قیمت نهایی کولر گازی بسیار تاثیرگذار است. در کمپرسور معمولی، کمپرسور خاموش و یا روشن است. اما در کمپرسورهای اینورتر دور کمپرسور متغیر می باشد. برای مثال یک کمپرسور اینورتر می تواند در 40% ظرفیت خود فعال باشد و در صورتی که نیاز به ظرفیت پایین تر و یا بالاتر باشد، دور کمپرسور کم و زیاد می شود. این عملیات بسیار مهم، هم در کاهش محسوس مصرف انرژی و هم در طول عمر دستگاه بسیار موثر است.
در واقع کمپرسورهای معمولی ON و OFF می شوند ولی کمپرسورهای اینورتر دور خود را کم و زیاد می کنند.
تفاوت عملکرد کمپرسور اینورتر و معمولی
مزایا و معایب کولرهای گازی:
- خنک سازی بسیار سریع محیط به دلیل انتقال حرارت و برودت بسیار بالا
- فیلتراسیون هوا و کاهش آلودگی و گرد و غبار محیط
- هزینه اولیه خرید بالا
- مصرف برق بالا نسبت به چیلر و فن کویل و سیستم های سنتی ( کولر آبی )
- امکان استفاده در مناطق حاره ای و شرجی
جمع بندی
در این مقاله به توضیح و معرفی دستگاه کولر گازی پرداختیم. در ابتدا نحوه کار دستگاه و سپس به معرفی انواع کولر گازی اشاره شد. تفاوت کولرهای گازی معمولی و اینورتر نیز به طور خلاصه بیان شد. نهایتا با ذکر مزایا و معایب استفاده از کولر گازی این مقاله را به پایان بردیم.
امیدواریم با خواندن این مقاله به صورت مختصر اما مفید، این دستگاه محبوب تهویه مطبوع را به خوبی شناخته باشید.
سپاس‌گزارم